Đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, phát huy vai trò của người đứng đầu cơ quan, đơn vị

= = =

Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn căn dặn mỗi đảng viên cán bộ phải thấm nhuần đạo đức cách mạng, người lãnh đạo phải luôn có tư tưởng chính trị vững vàng, kiên định, cũng như phẩm chất đạo đức chuẩn mực. Người đã dạy: “Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Qua lời căn dặn ấy, cho thấy lúc sinh thời, Người rất quan tâm đến cán bộ lãnh đạo, vì đây là một trong những nhân tố quyết định trong giai đoạn đấu tranh giải phóng đất nước, trong công cuộc bảo vệ và xây dựng Tổ quốc, phát triển đất nước trong thời đại hiện nay. Bài viết này dẫn chứng lý luận về lãnh đạo và vai trò của người lãnh đạo, nhất là trong công tác đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về phẩm chất đạo đức, lối sống cũng như việc phát huy vai trò của người lãnh đạo trong đơn vị, cơ quan. Qua đó tiếp tục khẳng định giá trị khoa học mang tính thời đại qua lời dạy của Bác Hồ.Chính vì vậy, vai trò của người lãnh đạo hết sức quan trọng, luôn chiếm vị trí quan trọng trong thực tiễn hoạt động của bất kỳ cơ quan, đơn vị để tạo được ảnh hưởng tích cực với người khác.

Xét về tổng thể, chủ nghĩa Mác - Lênin là thành tựu tư tưởng vĩ đại của nhân loại do C. Mác và Ph. Ăngghen đặt nền móng vào đầu thế kỷ XIX, được V.I. Lênin kế tục, phát triển từ cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX. Chủ nghĩa Mác - Lênin phơi bày bản chất sâu xa nhất, những mâu thuẫn cố hữu nhất tồn tại trong chế độ tư bản chủ nghĩa và dự đoán chính xác xu hướng vận động của các hình thái kinh tế - xã hội để đi đến khẳng định tương lai của nhân loại là chế độ cộng sản chủ nghĩa. Vì vậy, đây là học thuyết khoa học, cách mạng và nhân văn duy nhất đề ra mục tiêu giải phóng giai cấp, giải phóng xã hội, giải phóng con người và chỉ rõ lực lượng, con đường, phương thức nhằm đạt được mục tiêu đó.

Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh luôn có giá trị bền vững phù hợp với thực tiễn phát triển của Việt Nam. Tư tưởng và đạo đức Hồ Chí Minh là sự kết tinh những truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam và tinh hoa văn hoá nhân loại, đã, đang và sẽ mãi là tấm gương sáng để chúng ta học tập noi theo. Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương mẫu mực về đạo đức cách mạng, cả cuộc đời và sự nghiệp của người hiến dâng cho dân, cho nước là tấm gương sáng ngời.

Kế thừa những thành tựu lý luận vĩ đại của C. Mác, Ph. Ăngghen và V.I. Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta. Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đầu tiên tiếp thu và truyền bá, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin vào nước ta. Thấm nhuần lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Chúng ta phải nâng cao sự tu dưỡng về chủ nghĩa Mác - Lênin để dùng lập trường, quan điểm, phương pháp chủ nghĩa Mác - Lênin mà tổng kết những kinh nghiệm của Đảng ta, phân tích một cách đúng đắn những đặc điểm của nước ta.  Có như thế, chúng ta mới có thể dần dần hiểu được quy luật phát triển của cách mạng Việt Nam, định ra được những đường lối, phương châm, bước đi cụ thể của cách mạng xã hội chủ nghĩa thích hợp với tình hình nước ta”, từ việc khẳng định chủ nghĩa Mác - Lênin là “cái cốt của Đảng”, “cái gốc của Đảng” trở thành “nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho mọi hành động của Đảng”, đến khẳng định: “Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động”. Đây là bước phát triển quan trọng trong tư duy lý luận của Đảng, làm cho chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vai trò chủ đạo trong đời sống xã hội.

Trong nhưng nguyên lý của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh bản thân luôn tâm đắc nhất tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về phẩm chất đạo đức của người cán bộ. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở, không phải làm cán bộ để “thăng quan phát tài”, để làm “quan cách mạng”, mà để làm người lãnh đạo, người đầy tớ thật trung thành của nhân dân. Người quan niệm “đức” là gốc của cán bộ. Người cán bộ liêm chính biết bảo vệ, vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin, và nhất là tư tưởng Hồ Chí Minh không ngừng hoàn thiện mình, sẽ đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới. Trong thời đại hội nhập, hiện đại hoá như hiện hại một số cán bộ lại có biểu hiện sự suy thoái về tư tưởng chính chị đạo đức lối sống mà theo Chủ tịch Hồ Chí Minh gọi là “giặc nội xâm”. Chính vì vậy chúng ta nói chung, người cán bộ nhất là cán bộ giữ chức vụ, là người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải luôn luôn bảo vệ, vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nhất là về phẩm chất đạo đức, lối sống, luôn luôn đấu tranh ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị góp phần phát huy hơn nữa vai trò của người cán bộ đứng đầu đơn vị, cơ quan.

Chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm đến việc cá nhân nắm quyền lực. Người nhiều lần nhấn mạnh rằng, cán bộ là cái gốc của mọi công việc. Quyền lực có được sử dụng đúng hay không phụ thuộc rất lớn vào cán bộ, mà để có cán bộ tốt, trước hết phải thực hiện tốt công tác cán bộ. Người phê phán cán bộ thoái hóa, mô tả họ là những người “vác mặt quan cách mệnh” để “đè đầu cưỡi cổ nhân dân”, “dán trên trán hai chữ cộng sản” để lòe dân. Đặc biệt, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm uốn nắn cán bộ, tránh cho họ khỏi đi vào con đường tham ô, lãng phí, quan liêu. Người gọi các tệ nạn đó là “giặc nội xâm”, coi loại giặc này nguy hiểm hơn giặc ngoại xâm, vì nó phá ta từ bên trong.

Để kiểm soát chặt chẽ quyền lực trong công tác cán bộ nhằm góp phần tích cực, quan trọng hơn nữa vào xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cán bộ cấp chiến lược có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ; đủ số lượng, bảo đảm về chất lượng, hợp lý về cơ cấu, có sự chuyển tiếp liên tục, vững vàng giữa các thế hệ, đủ sức lãnh đạo đưa nước ta trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển tiên tiến, phồn vinh, hạnh phúc; dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp về công tác cán bộ: Nâng cao nhận thức, đẩy mạnh giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên; tập trung lãnh đạo, chỉ đạo đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác cán bộ; đẩy mạnh xây dựng và quản lý chặt chẽ đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược có phẩm chất, năng lực, uy tín, đáp ứng yêu cầu trong thời kỳ mới; có cơ chế để nhân dân tham gia đóng góp ý kiến xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ thực chất, hiệu quả; đầu tư nâng cao chất lượng cơ quan và đội ngũ tham mưu, giúp việc về công tác tổ chức cán bộ; đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, nghiên cứu khoa học và xây dựng lý luận về công tác cán bộ; thực hiện tốt công tác nhân sự đại hội đảng bộ các cấp và Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng, Quốc hội cũng như nhân sự hội đồng nhân dân các cấp; làm tốt công tác bảo vệ chính trị nội bộ.

Học tập, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh để tu dưỡng, rèn luyện đạo đức là bài học lớn đối với cán bộ, đảng viên. Bác nói: “Muốn trở thành người tốt, người cách mạng chân chính, điều đó không có gì mà khó cả, do lòng mình mà ra, tự mình tu dưỡng, rèn luyện để ngày càng ít khuyết điểm, tăng thêm ưu điểm của mỗi người”.

Trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hoá hiện nay, cơ hội lớn nhưng kèm theo thách thức không nhỏ, để kiên định đi theo con đường của Bác đã lựa chọn, đảm bảo tính hội nhập và phát triển bền vững, người lãnh đạo luôn luôn phải tu dưỡng, rèn luyện tư tưởng, đạo đức, tri thức và lối sống. Trước thực trạng tình hình hiện nay, có một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên xuống cấp về tư tưởng đạo đức, lối sống, dẫn đến mất uy tín lãnh đạo, gây bè phái trong cơ quan, tổ chức, quan liêu, tham nhũng, … gây hậu quả nghiêm trọng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, cán bộ là cái gốc của công việc. Thực tiễn cách mạng nước ta đã chứng minh, sau khi có đường lối đúng, cán bộ đóng vai trò quyết định đối với sự thành bại của cách mạng, cán bộ tốt thì đơn vị tốt, cán bộ không tốt thì đơn vị cũng không thể hoàn thành được nhiệm vụ, “cán bộ nào, phong trào ấy”... Ông cha ta cũng đã từng răn dạy: “nhà dột từ nóc dột xuống”. Nóc nhà đã dột nát thì tránh sao khỏi những đồ vật trong nhà không bị hư hỏng. Trong cuộc đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống hiện nay, cán bộ là người đứng đầu cơ quan, đơn vị có vai trò quan trọng đặc biệt. Bởi lẽ, người đứng đầu cơ quan, đơn vị là người cao nhất, trực tiếp chịu trách nhiệm trước cấp trên việc lãnh đạo, quản lý thực hiện có hiệu quả, đúng pháp luật nhiệm vụ chính trị của đơn vị mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao cho.

Người đứng đầu cơ quan, đơn vị cũng là người cao nhất, trực tiếp chịu trách nhiệm trước cấp trên việc lãnh đạo, quản lý xây dựng cơ quan, đơn vị trong sạch, vững mạnh, giáo dục và rèn luyện cán bộ, nhân viên thuộc quyền. Hội nghị lần thứ tư của Ban chấp hành Trung ương khóa XI, chỉ rõ một trong những nguyên nhân cơ bản đầu tiên của hiện tượng suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống thuộc về trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị. Thái độ và trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị có ý nghĩa trực tiếp quyết định kết quả của cuộc đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Để pháp huy vai trò của người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống hiện nay. V.I.Lênin đã từng cảnh báo, không ai có thể tiêu diệt được chúng ta, ngoài những sai lầm, khuyết điểm của bản thân chúng ta. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã từng coi sự biến chất của những ông “quan cách mạng”, của những người “làm quan để phát tài”, vấn nạn tham nhũng, lãng phí như là “kẻ thù” đặc biệt nguy hiểm của cách mạng, là “giặc nội xâm”. Người nghiêm khắc chỉ rõ phải kiên quyết chống những hiện tượng đó như “chống giặc” thì mới có thể làm cho cách mạng trụ vững và tiến lên.

Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống ở một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên hiện nay, nhất là “quốc nạn” tham nhũng, lãng phí, thật sự là một thách thức rất lớn, rất nghiêm trọng đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ. Để vượt qua thách thức này, các tổ chức đảng, cơ quan nhà nước, toàn bộ hệ thống chính trị và toàn dân phải nhận thức rõ ý nghĩa sống còn, đặc biệt quan trọng của cuộc đấu tranh này; từ đó xác định quyết tâm thật sự và chuyển nó thành trách nhiệm thật sự, thông qua công tác tổ chức thực tiễn, chứ không chỉ hô hào chung chung, quyết tâm trên lời nói. Nhận thức đầy đủ, sâu sắc về cuộc đấu tranh phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống phải được chuyển biến thành hành động rất cụ thể, ở mỗi cơ quan, đơn vị thì mới có thể giành được thắng lợi.

Người đứng đầu mỗi cơ quan, đơn vị phải xác định nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống là lương tâm và trách nhiệm của mình trước Đảng, trước dân, trước Tổ quốc. Là người quản lý tình hình mọi mặt cơ quan, đơn vị, chịu trách nhiệm cao nhất việc tổ chức thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, xây dựng cơ quan, đơn vị trong sạch, vững mạnh, người đứng đầu không thể đứng ngoài cuộc đấu tranh này. Quyền lực cao nhất trong một cơ quan, đơn vị bao giờ cũng phải gắn với trách nhiệm cao nhất đối với cơ quan, đơn vị đó.

Người đứng đầu phải chịu trách nhiệm nặng nhất nếu cơ quan, đơn vị xảy ra tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống nghiêm trọng. Người đứng đầu cũng phải chịu trách nhiệm nặng nhất nếu không kiên quyết đấu tranh, không có biện pháp tích cực khuyến khích các tổ chức, động viên và bảo vệ những người hăng hái đấu tranh đấu tranh chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cơ quan, đơn vị mình.

Trước thực trạng việc phát hiện, tố cáo các vụ việc tiêu cực của cán bộ, đảng viên chủ yếu là do quần chúng, báo chí thực hiện, đã đến lúc phải quy định rõ ràng, cụ thể trách nhiệm của người đứng đầu nếu trong cơ quan, đơn vị có tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống mà mình không phát hiện ra. Không thể chấp nhận tình trạng trong cơ quan, đơn vị có suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống mà người đứng đầu lại vô can. Điều đó chỉ có thể hoặc là do trách nhiệm kém, hoặc là do năng lực không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ, thậm chí là do người đứng đầu dung dưỡng, bao che cho các hiện tượng đó. Vì bất cứ lý do nào, người đứng đầu đều không đủ phẩm chất và năng lực tương xứng với cương vị được giao, cần phải miễn nhiệm, hoặc truy tố trước pháp luật nếu người đứng đầu cũng bị suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống gây hậu quả nghiêm trọng.

Người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải có trách nhiệm quán triệt, cụ thể hóa những quan điểm, chủ trương của Đảng, những quy định của pháp luật phù hợp với đặc điểm, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị mình trong cuộc đấu tranh phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Người đứng đầu không chỉ có quyết tâm, có thái độ kiên quyết, mà còn phải có trách nhiệm xây dựng kế hoạch và biện pháp xử lý “triệt” tận gốc “kẻ thù”, “giặc nội xâm” thì cuộc đấu tranh phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống mới có thể đạt được kết quả mong muốn.

Phẩm chất và năng lực của người đứng đầu, đặc biệt là sự mẫu mực, nêu gương cũng như thái độ kiên quyết đấu tranh của họ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống ở mỗi cơ quan, đơn vị. Thực tiễn đã chứng tỏ, nếu người đứng đầu có bản lĩnh chính trị vững vàng, có năng lực giáo dục, tuyên truyền tốt, thường xuyên, tích cực phê phán những quan điểm, tư tưởng sai trái, lệch lạc, thì chắc chắn tình hình chính trị, tư tưởng trong cơ quan, đơn vị sẽ tốt lên rất nhiều, hiện tượng suy thoái về tư tưởng chính trị sẽ rất khó trở nên nghiêm trọng. Nếu người đứng đầu thật sự thanh liêm, hết lòng vì công việc, “dĩ công vi thượng”, lại có năng lực quản lý giỏi, kiên quyết chống tham nhũng, lãng phí, thì chắc chắn hiện tượng tiêu cực, quan liêu, tham nhũng trong cơ quan, đơn vị cũng sẽ rất khó xảy ra, nếu có xảy ra cũng sẽ sớm bị phát hiện và được xử lý nghiêm khắc, triệt để. Nếu người đứng đầu có đạo đức, lối sống trong sáng, lành mạnh, thường xuyên chăm lo xây dựng môi trường văn hóa, nghiêm khắc lên án thói cá nhân, ích kỷ, ham chơi hưởng thụ, thì hiện tượng suy thoái về đạo đức, lối sống trong cơ quan, đơn vị cũng khó có cơ hội phát triển.

Đặc biệt coi trọng công tác xây dựng đội ngũ những người đứng đầu có trình độ, năng lực giỏi, thật sự là tấm gương tiêu biểu về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống trong cơ quan, đơn vị. Công tác xây dựng đội ngũ những người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải được tiến hành toàn diện và đồng bộ, đúng nguyên tắc, từ khâu phát hiện, bồi dưỡng nguồn đến bổ nhiệm, sử dụng và đãi ngộ. Trước những đòi hỏi của cuộc đấu tranh ngăn chặn và đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống hiện nay, công tác xây dựng đội ngũ này cần tập trung vào những vấn đề trọng yếu sau.

Vấn đề đầu tiên là phải coi trọng việc quản lý chặt chẽ, toàn diện người đứng đầu cả về tư tưởng chính trị, đạo đức và lối sống. Cụ thể, đó là quản lý, đánh giá chính xác việc quán triệt quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, việc chấp hành luật pháp, quy định của Nhà nước, việc chấp hành các nguyên tắc công tác trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ; quản lý chặt chẽ các mối quan hệ, hoàn cảnh và điều kiện sống của gia đình người đứng đầu; quản lý chặt chẽ người đứng đầu trong việc chấp hành những điều cấm đảng viên không được làm… Do đặc thù về trách nhiệm, quyền hạn của người đứng đầu, cần khắc phục tư tưởng cho rằng, việc quản lý tình hình tư tưởng chính trị, đạo đức và lối sống trong mỗi cơ quan, đơn vị chỉ là, hoặc chủ yếu là sự quản lý của người đứng đầu đối với cán bộ, nhân viên mà coi nhẹ việc quản lý trước hết đối với chính người đứng đầu.

Để quản lý tốt người đứng đầu đòi hỏi phải có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa tổ chức đảng các cấp, các cơ quan chức năng quản lý nhân sự, các tổ chức, đoàn thể và quần chúng trong cơ quan, đơn vị cũng như cấp ủy, chính quyền và nhân dân nơi gia đình người đứng đầu sinh sống. Bỏ sót, không chú ý đúng mức một khâu nào trong hệ thống quản lý này thì công tác quản lý người đứng đầu sẽ thiếu chặt chẽ, do đó việc đánh giá sẽ không khách quan, toàn diện, không chính xác.

Để quản lý tốt người đứng đầu còn đòi hỏi phải phát huy cao độ dân chủ, duy trì nghiêm các nguyên tắc, chế độ sinh hoạt phê bình và tự phê bình trong cơ quan, đơn vị, thực hiện nghiêm túc việc kê khai tài sản đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý. Do vị trí, vai trò và quyền lực trên thực tế của người đứng đầu chi phối trực tiếp, rất lớn sự thăng tiến, trọng dụng và những quyền lợi vật chất, tinh thần của mỗi cán bộ, nhân viên thuộc quyền trong cơ quan, đơn vị, nên việc phát huy dân chủ, duy trì các nguyên tắc, chế độ sinh hoạt phê bình và tự phê bình đối với người đứng đầu không hề dễ dàng. Do vậy, tính chiến đấu của tổ chức đảng có ý nghĩa hết sức quan trọng và phải được phát huy cao độ. 

Thực tiễn cho thấy ở không ít cơ quan, đơn vị để xảy ra tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống là do năng lực, trình độ của người đứng đầu yếu kém, không quản lý được tình hình, khả năng phát hiện kém và không đưa ra được những giải pháp đấu tranh ngăn chặn có hiệu quả. Điều đó đòi hỏi công tác xây dựng đội ngũ những người đứng đầu phải quan tâm bồi dưỡng, nâng cao trình độ, năng lực của họ cả về chính trị và quản lý, tổ chức thực tiễn. Trong đó, cần đặc biệt chú ý nâng cao năng lực quản lý của người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong những lĩnh vực dễ xảy ra tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, nhất là trong các lĩnh vực và hoạt động liên quan đến đất đai, khoáng sản, đầu tư công, xây dựng cơ bản, quản lý vốn và tài sản của doanh nghiệp nhà nước, tín dụng, ngân hàng, thu chi ngân sách, mua sắm tài sản công, công tác cán bộ, quan hệ giữa cơ quan, cán bộ nhà nước với người dân, doanh nghiệp... Trình độ, năng lực không chỉ là một tiêu chí cơ bản, tối quan trọng trong xắp xếp, bổ nhiệm người đứng đầu mà còn là một tiêu chí cơ bản, tối quan trọng trong nhận xét, đánh giá người đứng đầu trong suốt quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ của họ. Theo đó, việc sắp xếp, bổ nhiệm người đứng đầu phải căn cứ vào trình độ đào tạo chuyên môn, vào kinh nghiệm thực tiễn của họ. Đồng thời, việc bồi dưỡng trình độ, năng lực của người đứng đầu phải được tiến hành thường xuyên, liên tục với những nội dung và hình thức phù hợp. Đây là trách nhiệm của hệ thống chính trị, của tổ chức, của cấp trên trực tiếp và trách nhiệm của chính người đứng đầu ở mỗi cơ quan, đơn vị. 

Phát huy vai trò của người đứng đầu trong đấu tranh phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống hiện nay đòi hỏi công tác xây dựng đội ngũ này phải thường xuyên quan tâm giáo dục, rèn luyện đội ngũ những người đứng đầu thực sự vững vàng, trong sáng, “cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư”, là tấm gương tiêu biểu ở mỗi cơ quan, đơn vị cả về bản lĩnh chính trị, sự liêm khiết và thái độ kiên quyết, dũng cảm trong cuộc đấu tranh này. “Cán bộ đi trước, làng nước theo sau”, nói đi đôi với làm, sự gương mẫu, kiên quyết của người đứng đầu chính là một yếu tố cơ bản, trực tiếp quyết định hiệu quả cuộc đấu tranh phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong mỗi cơ quan, đơn vị.

Theo đó, thái độ, trách nhiệm trong đấu tranh phòng, chống chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống phải được quy định thành một tiêu chí cơ bản để đánh giá người đứng đầu hiện nay. Chức vụ càng cao thì sự gương mẫu càng phải cao. Đây vừa là nguyên nhân vừa là bài học sâu sắc trong đấu tranh phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống nói chung và nhất là trong phòng chống tham nhũng, lãng phí nói riêng.

Cần phải khắc phục tư tưởng cho rằng đã là người đứng đầu, người cao nhất trong cơ quan, đơn vị thì không cần quan tâm đến việc giáo dục, rèn luyện. Thực tiễn cho thấy, hiện nay bên cạnh rất nhiều người đứng đầu mẫu mực, nêu cao phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, lối sống trong sáng, thì cũng đang tồn tại một bộ phận không nhỏ để danh lợi chi phối lập trường, ý chí; vì tham quyền chức mà sa sút đạo đức và lương tâm, danh dự, với mức độ và phạm vi ngày càng tăng, ngay cả với một số cán bộ cấp cao. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó, rất đáng chú ý là bắt nguồn từ sự thiếu tu dưỡng, rèn luyện của họ. Điều đặc biệt nghiêm trọng ở đây chính là do chủ nghĩa cá nhân, đề cao lợi ích cục bộ, lợi ích nhóm, đã làm lệch lạc chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, người đứng đầu cơ quan, đơn vị càng cao thì điều đó càng trở nên nguy hiểm.

Vì thế, cần thiết phải có một chế độ và duy trì thành nền nếp việc cấp trên gặp gỡ, đối thoại trực tiếp với người đứng đầu theo phân cấp để nắm chắc tình hình, chủ động giải quyết tốt những vấn đề nảy sinh về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của đội ngũ này; đồng thời thông qua đó để định hướng và chỉ đạo chặt chẽ, kịp thời cuộc đấu tranh phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong mỗi cơ quan, đơn vị. Đây là một nội dung rất quan trọng mà chúng ta cần học tập và làm theo tấm gương của Chủ tịch Hồ Chí Minh - người lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước trực tiếp làm công tác giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ cao cấp.

Phát huy vai trò của người đứng đầu trong cuộc đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống không chỉ đòi hỏi phải xác định rõ, nhiệm vụ và trách nhiệm của người đứng đầu, coi trọng công tác xây dựng đội ngũ những người đứng đầu, mà còn đòi hỏi phải hoàn thiện các quy định, chế tài để tạo hành lang pháp lý cần thiết. Thực tiễn cho thấy, có thái độ và quyết tâm cao, xác định rõ trách nhiệm, có đủ phẩm chất và năng lực, nhưng nếu thiếu hành lang pháp lý thì người đứng đầu sẽ không có công cụ hữu hiệu để đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, đặc biệt là ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, lãng phí.

Ai cũng biết khi có quyền lực dễ nảy sinh sự lạm dụng quyền lực và cũng dễ nảy sinh đặc quyền. Thực tiễn cũng đã chỉ ra rằng, chừng nào còn sự lạm dụng quyền lực thì chừng đó còn có nguy cơ tham nhũng, lãng phí. Vì thế, đối với người đứng đầu, và nói chung, với các cơ quan, đơn vị nắm giữ công quyền, nắm giữ tài sản công cũng vậy, đòi hỏi phải có sự giám sát chặt chẽ, nghiêm minh để ngăn chặn việc lạm dụng quyền lực. Sự giám sát ấy, không chỉ là những quy định pháp luật, mà còn là những quy định của tổ chức đảng, quy định của chính mỗi cơ quan, đơn vị. Nếu phòng chống tham nhũng, lãng phí coi trọng các quy định, chế tài pháp luật, thì phòng chống suy thoái về tư tưởng chính trị, lối sống lại coi trọng trước hết các quy định, chế tài mang tính đạo đức, phù hợp với đặc thù của người cán bộ, đảng viên.

Sự trực tiếp, thường xuyên tham gia giám sát quyền lực của người đứng đầu không phải ai khác, đó chính là tổ chức đảng, tổ chức chính quyền và đông đảo cán bộ, nhân viên ở chính cơ quan, đơn vị đó. Vấn đề cốt yếu là quy định chức năng, nhiệm vụ giám sát của từng tổ chức, từng đối tượng đối với người đứng đầu như thế nào. Điều này phụ thuộc vào tính chất, đặc điểm của từng cơ quan, đơn vị cụ thể.

Mặt khác, để người đứng đầu phát huy tốt vai trò của mình cũng đòi hỏi phải hoàn thiện các quy định, chế tài để người đứng đầu giám sát cán bộ, nhân viên, đấu tranh phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, đặc biệt là ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, lãng phí trong cơ quan, đơn vị. Việc hoàn thiện các quy định, chế tài này phải đủ mạnh, làm cho mọi người trong cơ quan, đơn vị nếu muốn tồn tại và hoàn thành nhiệm vụ, chức trách buộc phải tu dưỡng, rèn luyện, có đạo đức, lối sống tốt, không dám vi phạm và không có cơ hội để vi phạm.

Trong việc xây dựng và hoàn thiện các quy định, chế tài giám sát quyền lực người đứng đầu cũng như các quy định, chế tài ngăn chặn, phòng ngừa tham nhũng, lãng phí trong cơ quan, đơn vị phải coi trọng phát huy dân chủ, coi trọng ý kiến phản ánh của cấp dưới, của quần chúng và của báo chí. Đặc biệt là phải thực hiện công khai minh bạch càng nhiều càng tốt. Bởi thực tiễn cho thấy, ở đâu càng nhiều vùng cấm, càng nhiều “khoảng tối” thì càng dễ cho tham nhũng, lãng phí. Theo đó, mỗi cơ quan, đơn vị phải quy định rõ và phổ biến đến mọi người về quyền được biết, được bàn, được kiểm tra của mọi cán bộ, nhân viên đối với tình hình, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị mình.

Đấu tranh phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống hiện nay là cuộc đấu tranh vô cùng khó khăn, phức tạp, gian khổ, lâu dài, đòi hỏi phải có sự vào cuộc của toàn Đảng, toàn dân, của các cấp, các ngành, của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước. Khi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống ở một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên đã trở nên đặc biệt nghiêm trọng thì cũng đòi hỏi phải có những giải pháp đặc biệt tương xứng mới có thể giải quyết được tình hình. Trong đó, phát huy vai trò của người đứng đầu cơ quan, đơn vị có ý nghĩa cực kỳ quan trọng. Người đứng đầu mỗi cơ quan, đơn vị phải nhận rõ nhiệm vụ và trọng trách của mình, có phẩm chất và năng lực tương xứng, có thái độ dũng cảm và kiên quyết, có đủ công cụ và chế tài cần thiết mới có thể phát huy được vai trò của mình trong cuộc đấu tranh này.

 Cao Thị Kiều