Những điều cần biết về việc bảo vệ, sử dụng tầng đất mặt
Thời gian vừa qua, phát sinh thực trạng người sử dụng đất nông nghiệp, tự ý khai thác lớp đất mặt để bán cho các cá nhân, tổ chức khác mà chưa có ý kiến chấp thuận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; làm phá vỡ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, tác động xấu đến môi trường, gây thất thu ngân sách nhà nước và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp tại địa phương.
Theo đó pháp luật đất đai năm 2024 quy định:
- Hủy hoại đất là hành vi làm biến dạng địa hình, làm suy giảm chất lượng đất, gây ô nhiễm đất mà làm mất hoặc giảm khả năng sử dụng đất theo mục đích đã được xác định.
- Thoái hóa đất là tình trạng đất bị thay đổi đặc tính, tính chất vốn có ban đầu theo chiều hướng xấu do tác động của điều kiện tự nhiên, con người.
Và cũng theo Luật Trồng trọt 2018, quy định về bảo vệ và sử dụng tầng đất mặt của đất trồng chuyên lúa nước như sau:
- Tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước chỉ được sử dụng cho mục đích nông nghiệp và phải được bảo vệ và sử dụng hiệu quả.
- Tổ chức và cá nhân xây dựng công trình trên đất đã chuyển từ đất chuyên trồng lúa nước phải có phương án sử dụng tầng đất mặt.
Với quy định này, Nhà nước nghiêm cấm các hành vi của tổ chức, cá nhân như: Lấn đất, chiếm đất, hủy hoại đất; vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước về đất đai; không thực hiện đúng quy định của pháp luật khi thực hiện quyền của người sử dụng đất...
Nếu tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật đất đai (hủy hoại đất, sử dụng đất không đúng mục đích) cần phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và xử lý nghiêm minh:
1. Hành vi làm suy giảm chất lượng đất: làm mất hoặc giảm độ dày tầng đất đang canh tác; làm thay đổi lớp mặt của đất sản xuất nông nghiệp bằng các loại vật liệu, chất thải hoặc đất lẫn cát, sỏi, đá hay loại đất có thành phần khác với loại đất đang sử dụng; gây bạc màu, gây xói mòn, rửa trôi đất nông nghiệp mà dẫn đến làm mất hoặc giảm khả năng sử dụng đất đã được xác định thì hình thức và mức xử phạt như sau:
+ Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với diện tích đất dưới 0,05 héc ta;
+ Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 0,05 héc ta đến dưới 0,1 héc ta;
+ Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 0,1 héc ta đến dưới 0,5 héc ta;
+ Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 0,5 héc ta đến dưới 01 héc ta;
+ Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 01 héc ta trở lên.
2. Hành vi làm biến dạng địa hình thuộc một trong các trường hợp: thay đổi độ dốc bề mặt đất; hạ thấp bề mặt đất; san lấp đất có mặt nước chuyên dùng (trừ hồ thủy lợi) hoặc san lấp nâng cao, hạ thấp bề mặt của đất sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản mà làm mất hoặc giảm khả năng sử dụng đất theo mục đích đã được xác định (trừ trường hợp chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi trên đất trồng lúa sang trồng lúa kết hợp nuôi trồng thủy sản, xây dựng công trình phục vụ trực tiếp sản xuất nông nghiệp trên đất trồng lúa, cải tạo đất nông nghiệp thành ruộng bậc thang và hình thức cải tạo đất khác phù hợp với mục đích sử dụng đất được giao, được thuê, được công nhận quyền sử dụng đất hoặc phù hợp với dự án đầu tư đã được Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền giao đất, cho thuê đất phê duyệt hoặc chấp thuận) thì hình thức và mức xử phạt như sau:
+ Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với diện tích đất dưới 0,05 héc ta;
+ Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 0,05 héc ta đến dưới 0,1 héc ta;
+ Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 0,1 héc ta đến dưới 0,5 héc ta;
+ Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 0,5 héc ta đến dưới 01 héc ta;
+ Phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 01 héc ta trở lên.
Biện pháp khắc phục hậu quả đối với hành vi vi phạm: Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm...
Lưu ý: Mức phạt tiền quy định trên áp dụng đối với cá nhân. Mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân có cùng một hành vi vi phạm hành chính.
Nhằm thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về đất đai, đặc biệt là bảo về nguồn tài nguyên đất, lớp đất mặt... trên địa bàn huyện. UBND Huyện đề nghị tổ chức, cá nhân cần:
- Sử dụng đất đúng mục đích sử dụng đất; bền vững, tiết kiệm, có hiệu quả đối với đất đai và tài nguyên trên bề mặt, trong lòng đất; bảo vệ đất, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, không được lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, phân hóa học làm ô nhiễm, thoái hóa đất.
- Nâng cao hiệu quả sử dụng đất; bảo vệ, cải tạo, làm tăng độ màu mỡ của đất; xử lý đất, đất có mặt nước bị ô nhiễm, phục hồi đất bị thoái hóa.
- Sử dụng đất đúng ranh giới thửa đất, đúng quy định về sử dụng độ sâu trong lòng đất và chiều cao trên không, bảo vệ các công trình công cộng trong lòng đất và tuân thủ quy định khác của pháp luật có liên quan; Thực hiện biện pháp bảo vệ đất; xử lý, cải tạo và phục hồi đất đối với khu vực đất bị ô nhiễm, thoái hóa do mình gây ra...
- Không tự ý chuyển mục đích sử dụng đất khi chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép;
- Không được tự ý đào, đắp, xây dựng nhà ở và các công trình trên đất nông nghiệp trái quy định của pháp luật hoặc làm ảnh hưởng đến lớp đất canh tác và biến dạng mặt đất. Trường hợp có nhu cầu chuyển đổi cơ cấu cây trồng phải tuân thủ theo đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được UBND tỉnh phê duyệt và theo quy định của pháp luật và phải được cấp cơ thẩm quyền cho phép.
Như trường hợp “bóc tách và sử dụng tầng đất mặt khi xây dựng công trình trên đất được chuyển đổi từ đất chuyên trồng lúa sang mục đích phi nông nghiệp” quy định tại Nghị định 112/2024/NĐ-CP quy định chi tiết về đất trồng lúa.
Về hồ sơ, trình tự thẩm định phương án sử dụng tầng đất mặt:
Người được nhà nước giao đất, cho thuê đất có nhu cầu xây dựng công trình trên đất được chuyển đổi từ đất chuyên trồng lúa sang đất phi nông nghiệp gửi hồ sơ đến Ủy ban nhân dân cấp huyện hoặc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh (đối với công trình có diện tích đất chuyên trồng lúa trên địa bàn 2 huyện trở lên).
Hồ sơ:
- Đơn đề nghị thẩm định phương án sử dụng tầng đất mặt.
- Phương án sử dụng tầng đất mặt gồm:
+ Thông tin của người được nhà nước giao đất, cho thuê đất đề nghị chuyển mục đích sử dụng đất chuyên trồng lúa;
+ Thông tin về diện tích đất chuyên trồng lúa đề nghị chuyển đổi;
+ Khối lượng tầng đất mặt sau khi bóc tách;
+ Phương án, vị trí và mục đích sử dụng khối lượng đất mặt được bóc tách.
- Sơ đồ mô tả vị trí sử dụng khối lượng đất mặt sau khi bóc tách.
- Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc Ủy ban nhân dân cấp huyện tổ chức thẩm định phương án sử dụng tầng đất mặt.
- Trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày có kết quả thẩm định, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc Ủy ban nhân dân cấp huyện ban hành văn bản chấp thuận phương án sử dụng tầng đất mặt hoặc văn bản không chấp thuận gửi cho người được nhà nước giao đất, cho thuê đất./.
Nguyễn Khắc Lãm -PTP Tư pháp huyện Lấp Vò