LÊ QUANG HƯƠNG

(Lê Hương)

(1922- 1978)

Ông Lê Quang Hương tên thường dùng là Lê Hương, sanh trưởng tại làng Mỹ Trà, quận  Cao Lãnh (Sa Đéc), ngày 22- 9 -1922. Bằng con đường tự học, ông thông thạo nhiều ngọai ngữ: Anh, Pháp, Hoa, Miên.

Năm 13 tuổi, sau khi đậu bằng Tiểu học, do hoàn cảnh gia đình ông rời quê hương Cao Lãnh lên Sài Gòn tìm kế sanh nhai; ông đi nhiều nơi ở Nam Bộ, Nam Trung Bộ, Cao Miên và làm nhiều nghề: tùy phái, thơ ký, thu ngân, quản lý, giáo viên.... Mãi đến năm 1948, ông trở về Sài Gòn và bắt đầu  viết văn. Quả đấm thôi sơn là tác phẩm đầu tay xuất bản năm 1952, khi ông làm biên tập cho nhà xuất bản Dân Tộc. Năm 1953, ông lên Phnom Pênh (Cao Miên) làm tổng thơ ký cho tuần báo Dân Việt của Phan Văn Thông, sau đó làm chủ bút nhựt báo Việt Kiều  của Phan Vĩnh Tòng, đồng thời cộng tác với một số báo ở Sài Gòn. Đây là thời gian ông có dịp tiếp cận, nghiên cứu văn hóa, phong tục, ngôn ngữ của xứ Chùa Tháp, tích lũy tài liệu, kiến thức để viết các tác phẩm về văn hóa Khmer sau này.

Đến tháng 10 năm 1957, ông bị chánh phủ Hoàng gia Cao Miên trục xuất vì ông viết bài tố cáo chánh quyền địa phương Cao Miên ở biên giới Gò Dầu Hạ (Tây Ninh) bắt buộc phụ nữ người Việt phải ăn mặc như người Khmer khi qua biên giới buôn bán. Về nước, ông cộng tác với nhiều nhựt báo, tuần báo, tạp chí uy tín ở Sài Gòn như: Sài Gòn Mới, Ngày Mới, Bông Lúa, Phổ Thông, Văn Hóa Ngày Nay, Nhân Loại, Văn Hữu, Phụ Nữ diễn đàn, Sử Địa, Tiểu thuyết thứ bảy...và thành lập nhà xuất bản Thanh Quang chuyên ấn hành các tác phẩm nghiên cứu về văn hóa lịch sử Cao Miên.

Ông là một trong những tác giả người Việt có nhiều công trình nghiên cứu về văn hóa, lịch sử, dân tộc học Khmer. Ông được chánh phủ Hoàng gia Cao Miên tặng thưởng huy chương và bằng danh dự về loạt bài viết về Hội chợ Quốc Tế tại Phnom Pênh năm 1955. Đến năm 1969, ông nhận được giải nhứt về biên khảo của Trung Tâm Văn Bút Sài Gòn.

Gần 30 năm cầm bút cho đến khi qua đời, ông miệt mài sưu tầm, nghiên cứu  và sáng tác trên 30 tác phẩm và đã xuất bản: Quả đấm thôi sơn (tiểu thuyết, 1952), Tự học chữ Miên (1963), Truyện cổ quốc tế (1969), Người Việt gốc Miên (1969), Truyện vui quốc tế (1969), Truyện cổ Cao Miên I và II (1969), Angkor - Đế Thiên Đế Thích (1970), Chợ trời biên giới (1970), Truyện tích Việt Nam (1970), Sử liệu Cao Miên (1970), Truyện cổ Ấn Độ (1971), Truyện thỏ khắp thế giới (1971), Việt Kiều ở Kampuchia (1971), Người Hùng (tiểu thuyết, 1973), Sử liệu Phù Nam (1973), Chân Lạp phong thổ ký, dịch thuật (1973)…

Trong  di cảo của ông có bản thảo Cao Lãnh và Đồng Tháp Mười là công trình mang nhiều tâm huyết của ông đối với quê hương. Sau đất nước hoàn toàn giải phóng một năm, ông qua đời vì bạo bịnh.

Cuộc đời và sự nghiệp của nhà văn, nhà nghiên cứu Lê Hương là một tấm gương về nghị lực, bản lãnh tự học, tự thân vươn lên và là một bài học quý báo về kinh nghiệm lao động nghiên cứu khoa học nghiêm túc, đầy tâm huyết đối với quê hương.