PHAN VĂN ÚT

(1932-1951)

Phan Văn Út tên thường dùng Út Ngọ, sanh năm 1932, tại làng Tân Phú Trung, tỉnh Sa Ðéc (nay là xã Tân Phú Trung, huyện Châu Thành, tỉnh Ðồng Tháp). Năm 17 tuổi, ông tham gia công tác ở xã. Do nhu cầu của cách mạng, ông được tổ chức vào làm việc tại cơ quan Tổng hành dinh lực lượng võ trang “Bảo Quốc Đoàn” của Cao Ðài (thân Pháp) tại Sa Ðéc, do Văn Thành Cao chỉ huy.

Ông được Tổng hành dinh tín nhiệm giao làm công tác văn thư, đánh máy, Văn Thành Cao nhận làm con nuôi, vì thế mà nắm được nhiều thông tin quan trọng của “Bảo Quốc Đoàn” và của Pháp. Ông đã kịp thời cung cấp những tin tức ấy cho công an thị xã Sa Ðéc.

Nhận được tin sẽ có đoàn quan chức cấp cao của Pháp đi “kinh lý” Sa Đéc vào cuối tháng 7-1951, Thị đội và công an Thị xã Sa Đéc bàn kế hoạch đánh địch để gây tiếng vang cho ta và hạ uy thế chúng. Phương án được chọn là cho cá nhân tiếp cận đánh trái nổ. Út nhận lãnh trách nhiệm và hứa với tổ chức sẽ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Sáng ngày 31-7-1951, phái đoàn cấp cao của Pháp và Nam Phần đến Tiểu khu Sa Ðéc. Ðúng vào lúc đoàn ''quan khách”duyệt hàng quân danh dự “Thanh niên Bảo Quốc đoàn” của đạo Cao Ðài, ngang qua mặt thì Út bước nhanh, chồm tới và hành động. Hai tiếng nổ long trời, đanh gọn làm náo loạn cả Tiểu khu. Kết quả, Phan Văn Út đã giết chết các tên Thiếu tướng ⁽¹⁾ Sang-xông (Chanson), ủy viên Cộng hòa Pháp, Tư lịnh quân đội Pháp tại Nam Phần; Thái Lập Thành, Thủ hiến ⁽2⁾ Nam Phần Việt Nam; 1 đại tá và 1 trung tá của thực dân Pháp; làm trọng thương 12 tên sĩ quan khác. Phan Văn Út đã hy sinh anh dũng.

Ngày 16-8-1951, Ủy ban Kháng chiến Hành chánh Nam Bộ ra Chỉ thị số 61/KH-5l, nêu rõ: “...Ủy ban Kháng chiến Hành chánh Nam Bộ đã quyết định truy tặng huy hiệu Kháng chiến Nam Bộ và đề nghị lên Chánh phủ truy tặng Huân chương. Ðể nêu gương người anh hùng đã tự nguyện hy sinh phụng sự dân tộc, yêu cầu các cấp dân-quân-chánh tổ chức truy điệu long trọng đồng chí cảm tử quân trong dịp lễ độc lập 2-9-1951…” Và bản chỉ thị kêu gọi “… đẩy mạnh lòng căm thù, ý chí quyết tử giết giặc, trừ gian…”

Hành động dũng cảm của Phan Văn Út là tấm gương sáng cho quân và dân ta noi theo. Ở tỉnh Sa Ðéc, nhiều phong trào hành động đã dấy lên sôi nổi, thi đua giết giặc lập công, góp phần kháng chiến thắng lợi.

Ngày 22-7-1998 Chủ tịch nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đã truy tặng danh hiệu Anh hùng các lực lượng võ trang nhân dân cho liệt sĩ Phan Văn Út.

Thị xã Sa Ðéc xây dựng, công viên và tượng đài Anh hùng liệt sĩ Phan Văn Út tại khóm 1, phường 3, đối diện nơi ông diệt thù năm xưa.