NGUYỄN THỊ NGỌC XUYẾN
(Kim Lệ)
(1947- )
Nguyễn Thị Ngọc Xuyến (bí danh Kim Lệ, Tư Lệ), sanh năm 1947, tại xã Bình Hàng Trung, huyện Cao Lãnh, tỉnh Sa Ðéc (nay là tỉnh Ðồng Tháp).
Sanh ra và lớn lên trong gia đình bần cố nông. Cha mất sớm, mẹ đi lấy chồng, Kim Lệ làm con nuôi một người trong xóm.
Năm mười ba tuổi, Kim Lệ làm giao liên cho cấp ủy xã Bình Hàng Trung. Tư Lệ luôn hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao; cấp ủy, chi bộ tín nhiệm.
Tháng 2-1961, Kim Lệ dẫn đầu cuộc đấu tranh chánh trị tại quận Kiến Văn, bị địch bắt tra tấn rất dã man. Tên đại úy Quận trưởng Kiến Văn hèn hạ, ra lịnh cho 9 tên lính hãm hiếp chị cho đến khi ngất xỉu. Khi được trả tự do, Lệ tìm về cơ sở tiếp tục hoạt động.
Ngày 5-3-1961, tỉnh Kiến Phong tổ chức một cuộc đấu tranh chánh trị tại thị xã Cao Lãnh, có hơn 10.000 người tham gia. Ðịch ngăn chận và nổ súng đàn áp làm chết và bị thương một số người. Lệ dẫn đầu một đoàn 350 người lọt được vô thị xã, cùng một số đoàn khác kéo đến dinh Tỉnh trưởng đấu tranh quyết liệt. Tên Tỉnh trưởng buộc phải cho người ra nhận yêu sách. Trên đường về Lệ bị địch bắt đánh đập, tra tấn rất dã man và giam 8 tháng tại khám đường Kiến Phong.
Ra tù, Kim Lệ được rút lên tỉnh công tác phụ nữ và lại được phái về huyện Kiến Văn.
Tháng 4-1964, Lệ gài lựu đạn ở Bình Hàng Trung diệt 2 tên Mỹ, làm bị thương 6 tên, góp phần đánh bại cuộc càn quét của địch. Trận này Lệ được tặng danh hiệu ''Dũng sĩ diệt Mỹ'' và được kết nạp vào Ðảng.
Tháng 11-1966, tiểu đoàn 502 tập kết tại xã Bình Hàng Trung, chuẩn bị đánh vào chi khu Kiến Văn, Lệ được cấp trên giao nhiệm vụ lãnh đạo một đội dân công hỏa tuyến.
Ðịch phát hiện liền mở cuộc càn quét cấp tiểu đoàn, có xe M113 và máy bay yểm trợ. Lệ vận động hơn 50 quần chúng giả làm dân chạy loạn chận đầu quân địch và báo tin cho Tiểu đoàn 502. Nhờ đó, Tiểu đoàn 502 kịp thời rút về hậu cứ để bảo vệ kế hoạch lớn, chỉ để lại một tiểu đội 9 đồng chí đánh chận địch.
Tiểu đội của ta đánh trả địch rất mãnh liệt, bắn cháy 2 xe M113, diệt một số tên. Nhưng lực lượng địch quá đông, cả 9 chiến sĩ đều hy sinh.
Mờ sáng hôm sau, Kim Lệ giả dân hợp pháp lén đến trận địa, rồi lấy một chiếc ghe của đồng bào tản cư bỏ lại, lần mò gỡ 10 quả lựu đạn địch gài dưới xác chiến sĩ ta (có 1 tử sĩ chúng gài 2 quả) mà không hề sợ sệt. Một mình, Lệ bồng, kéo cả 9 tử sĩ xuống ghe, vội vã bơi nhanh ra khỏi trận địa. Pháo địch bắn rồi máy bay tới quần đảo, ném bom, Lệ liền cập ghe vô mé, đem 9 tử sĩ lên bờ, kéo cỏ ngụy trang rồi nhận chìm ghe. Bom pháo kéo dài gần suốt ngày. Ðến 5 giờ chiều, địch ngớt bắn phá, Lệ lại đem các tử sĩ xuống ghe bơi tiếp. Tại đập kinh 5, trời tối, dân đã tản cư hết, một mình Lệ phải đưa từng tử sĩ lên bờ đập, ráng sức kéo ghe qua đập, rồi lại kéo bồng 9 tử sĩ xuống ghe bơi đi hơn chục cây số. Trời mưa, ghe vô nước hòa lẫn với máu, Lệ vừa bơi vừa tát nước. Mưa lạnh, bụng đói, người mệt lã nhưng chị bất chấp, đưa tử sĩ về đến hậu cứ của Tiểu đoàn 502 (kinh Nguyễn Văn Tiếp), thì kiệt sức, ngất xỉu.
Tháng 3-1969, địch bình định đánh phá rất ác liệt vùng Kiến Văn, Kim Lệ gài được 6 bãi lựu đạn, 25 hầm chông, 20 rào xã chiến đấu, diệt 1 tên, làm bị thương 5 tên địch, trong đó có 1 tên Mỹ, bẻ gãy trận càn của địch vào xã Bình Hàng Trung.
Sau ngày giải phóng, chị Nguyễn Thị Ngọc Xuyến (Kim Lệ) tiếp tục công tác phụ nữ huyện đến năm 1991 nghỉ hưu, và hiện ngụ tại thị trấn Mỹ Thọ, huyện Cao Lãnh.
Nguyễn Thị Ngọc Xuyến được Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam tuyên dương danh hiệu Anh hùng các lực lượng võ trang nhân dân ngày 28-4-2000.