NGUYỄN HƯƠNG

( ?   -  ? )

Ông Nguyễn Hương quê thôn Tân Tịch, huyện Vĩnh An, phủ Tân Thành. tỉnh An Giang (nay là phường 6, thị xã Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp), xuất thân trong một gia đình nghèo không ruộng đất, phải đi làm thuê để sanh sống. Vào đầu triều Thiệu Trị, ông Lê Văn Bích, một phú gia trong thôn, có con trai tới tuổi phải đăng lính, thuê ông đi thay.

Nhận tiền thuê để lại cho vợ con, ông lên đường nhập ngũ. Nhờ có sức khoẻ và siêng năng tập luyện, nên thời gian đóng quân ở Châu Đốc, lỵ sở của tỉnh An Giang lúc ấy, ông nổi tiếng là giỏi võ nghệ, được chỉ định làm chỉ huy  đội áp tải bạc thuế về kinh đô Huế. Cần nói thêm là lúc bấy giờ việc đi lại trên biển Đông thường xuyên bị bọn cướp tàu ô đe dọa, để bảo đảm an toàn cần phải có lực lượng võ trang hộ tống.

Đến Huế, ông được giữ lại phục vụ trong quân đội gần năm năm, trải qua các chức : đội trưởng, chánh đội trưởng rồi lãnh binh. Đến triều Tự Đức, ông được cử giữ chức Chánh lãnh binh phái về Nam trấn nhậm ở Hà Tiên.

Trên đường về Hà Tiên, tiện đường ông ghé qua thăm vợ con và lễ bái tổ tiên. Song sợ binh sĩ dưới quyền nhìn thấy cảnh nghèo của gia đình mình, nên khi còn chừng một ngày đường nữa mới đến quê nhà, ông cho binh sĩ dừng thuyền nghỉ ngơi. Một mình ông vào xóm mượn xuồng và bộ áo quần cũ cải trang, bơi về Tân Tịch. Vợ chồng, cha con, anh em họ hàng, làng xóm mừng rỡ vì ai cũng nghĩ ông qua đời rồi vì quá lâu không có tin tức của ông. Khi biết ông đang là Chánh lãnh binh, họ càng vui mừng hơn vì đây là lần đầu tiên  trong thôn có người làm quan to mang lại vinh dự cho làng xóm. Hương chức và cả phú gia Lê Văn Bích đứng ra tổ chức lễ ăn khao để mừng ông.

Về đến Hà Tiên, trước hết là tiểu trừ nạn cướp biển để trừ hại cho dân, với võ nghệ và mưu trí, chẳng bao lâu ông thu phục được mấy tên đầu sỏ, bọn đàn em lần hồi giải nghệ hết. Cùng lúc ấy, giặc Pháp chiếm ba tỉnh miền Tây. Ông không tuân mệnh triều đình ra hàng giặc và nhận thấy võ nghệ khó đương đầu với súng đạn của giặc, nên rút quân về Láng Linh – một vùng sình lầy ở An Giang cùng với Quản cơ Trần Văn Thành lập chiến khu kháng chiến. Hai ông liên kết nhau chỉ huy nghĩa quân chống lại cuộc càn quét của giặc vào rừng Bảy Thưa một trận quyết liệt đến nay đồng bào còn nhắc nhở. Song do lực lượng không cân sức lại bị triều đình bỏ rơi, nên cuối cùng nghĩa quân tan vở, Quản cơ Thành tử trận, ông thoát được trốn về quê nhà, rút theo quân bản bộ của mình.

Tại đây ông cùng với cấp chỉ huy thuộc quyền như Kim Chung, Quản Bạch, lấy vùng Hổ Cứ làm căn cứ  chống Pháp. Chiến đấu một thời gian, trước thế mạnh của giặc, nghĩa quân lần hồi tan rả. Ông ra lịnh giải tán nghĩa quân, riêng ông sống ẩn đạt trong cảnh túng thiếu cho đến lúc qua đời.

Mộ ông hiện nay tọa lạc ở Xóm Câu, thuộc phường 6, thị xã Cao Lãnh, cạnh sông Tiền.