PHẠM VĂN HỔ

(Hòa Thượng Hoàng Đạo)

(1862 – 1942)

Hòa thượng Hoàng Đạo tên thật là Phạm Văn Hổ, pháp danh Như Nguyên, pháp tự Liễu Giác, bút hiệu Hoàng Đạo, thường gọi là Hòa thượng Hấu, sanh năm 1862 tại thôn Mỹ Trà, huyện Kiến Phong, phủ Kiến Tường, tỉnh Định Tường (nay thuộc phường 3, thị xã Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp).

Vốn có lòng yêu nước, thương dân, chùa Linh Sơn, nơi ông trụ trì, trở thành cơ sở hoạt động của những nhà yêu nước trong phong trào Đông du cho đến khi có Đảng Cộng sản Việt Nam. Bạn tâm giao giàu lòng yêu nước của ông, như Nguyễn Quang Diêu (Tân Thuận), Lê Văn Mỹ (Mỹ Trà), Lê Văn Đáng (Hòa An), Võ Chí (Tân Thuận Đông), Nguyễn Hữu Kiến (Tân Thuận Tây), Lê Văn Ký (Mỹ Xương), Nguyễn Văn Điền (Đốc Vàng), Trần Hữu Thường (Phú Thuận), Võ Hoành (Sađéc), Cử Tòng Hiên (Mỹ Tho), Nguyễn Sinh Sắc …, thường có các cuộc họp kín, bàn chuyện chống Tây tại chùa Linh Sơn. Thực dân Pháp đánh hơi, mấy lần định bắt giữ Hòa thượng. Trong cuộc biểu tình kháng thuế ngày 3-5-1930 do Chi bộ Đảng Cao Lãnh lãnh đạo, chùa Linh Sơn là một trong những nơi xuất phát sự chỉ đạo của cán bộ Đảng. Lòng yêu nước, thương dân được ông truyền dạy cho con cháu, trong đó có 3 người cháu ngoại tham gia cách mạng hy sinh, được công nhận liệt sĩ. Suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, chùa Linh Sơn và những người thân trong gia đình Hòa thượng luôn biểu hiện sáng ngời lòng ái quốc.

Là bậc chân tu, uyên thâm Nho học, Phật pháp, Hòa thượng còn giỏi văn thơ, sáng tác khá nhiều thơ. Rất tiếc, chỉ còn một ít bài thơ giữ trong gia tộc, trong đó có bài :

Hiếu cảm

Ai ai cũng có mẹ cùng cha,

Cha mẹ công ân nỡ bỏ a?

Chín tháng lâu hèn mang mến trẻ,

Ba năm mới khỏi ẵm bồng ta.

Vô nhơn đã có trời không thứ,

Bất nghĩa dầu cho Phật chẳng tha.

Nghĩ lại chừng nào, càng nhớ mãi,

Nhớ cha tuổi lớn, mẹ thêm già!

Hoà Thượng Hoàng Đạo mất tại chùa Linh Sơn năm 1942, hưởng thọ 80 tuổi, để lại tấm gương tốt đời, đẹp đạo, tình cảm sâu nặng, sáng ngời trong lòng phật tử, đồng bào.