ĐẶNG THÚC LIÊNG

(1867 –1945)

Ông Đặng Thúc Liêng, sanh năm 1867, quê làng Tân Phú, quận Hóc Môn, tỉnh Gia Định (nay thuộc thành phố Hồ Chí Minh), sau dời về quê vợ ở làng Tân Qui Đông, tnh Sa Đéc (nay là tỉnh Đồng Tháp).

Ông từng hoạt động yêu nước chung với Trần Chánh Chiếu và Nguyễn An Khương. Tham gia lập “Minh Tân công nghệ”, tiệm thuốc bắc ''Nam Thọ Xuân'' ở Sài Gòn.

Năm 1908, ông bị thực dân Pháp bắt giam ở Mỹ Tho vì hoạt động chánh trị. Ba tháng sau, được thả ra, ông về Sa Đéc lập tiệm thuốc bắc ''Phước Hưng Đông'' tại đầu cầu sắt Sa Đéc.

Từ năm 191l - 1944, ông trở lên Sài Gòn viết bài cho nhiều tờ báo, chủ trương tờ Việt dân báo (1931), sáng lập hội “Việt nam Y Dược” (1934), cùng với Lê Phát Vĩnh xuất bản tuần báo Đông Phong (khoảng năm 1944), với các hiệu: Trúc Am, Mộng Liêm, Lục Hà Tẩu.

Cuối năm 1944, tình hình chiến tranh thế giới đến hồi khốc liệt, ông rời Sài Gòn về Sa Đéc, chẳng bao lâu ông mất vào ngày 16-8-1945, thọ 78 tuổi.

Ông đã viết và xuất bản nhiều sách giá trị, như: Tâm quyển giải, Tâm bổn mễ thương, Quốc văn hồn, Nhân hòa thiền hội, Canh hoang biến pháp, Chủng mạch tân biên, Cao hoàng đế diễn ca, Trương Vĩnh Ký hành trạng, Hán văn thi tập, Việt âm thi tập, Trí y tiện dụng.

Đặng Thúc Liêng là một nhà văn tiền phong ở miền Nam, ông được giới văn học mến yêu, kính trọng. Có thể xem ông là người có công lớn trong thời kỳ chữ quốc ngữ bắt đầu có mặt trên sinh hoạt văn hoá ở miền Nam vào thế kỷ XIX(1).

Bài thơ ''Tự trào'' dưới đây thể hiện cá tính và quan niệm sống của tác giả :

                     Họ đồn Đặng Thúc Liêng chơi quá lố,

                     Có hay không? giả ngộ đó mà thôi !

                     Gẫm bao lâu sống sót trên đời,

                     Nhịn hoá dại, chơi đi, kẻo uổng!

                     Nhưng trách nhiệm chớ nên bỏ luống,

                     Đức tài rèn đem cống hiến nhân dân .

                     Làm sao cũng giữ tinh thần,                      

                    Có giải trí, ăn, mần mới giỏi... (2)