NGUYỄN VĂN MẬU
( ? – 1809 )
Ông Nguyễn Văn Mậu, có tên tự là Hậu, người làng Tân Long (nay thuộc địa bàn xã Long Hưng B, huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp). Thời ấy, trong làng, ông thuộc bậc phú hào, nhận chức Tri thâu làm nhiệm vụ thu thuế, được tín nhiệm nên kiêm luôn chức Trùm cả.
Năm Đinh Mùi (1787), Nguyễn Ánh sau thời gian lưu vong bên Xiêm (Thái Lan) trở về, đã chọn làng Tân Long làm nơi đóng quân, đình trú. Nơi đây là ngã ba sông, có dòng nước xoáy cuốn tròn, dân gian đặt tên là “Nước Xoáy”, còn trong sử sách gọi “Hồi oa thủy”.
Lúc bấy giờ, lực lượng Tây Sơn do Nguyễn Lữ chỉ huy, đóng ở Gia Định, ngày càng suy yếu. Thanh thế của Nguyễn Ánh ngày càng lan rộng; tại Hồi oa - Nước Xoáy, quan quân theo chúa Nguyễn ngày càng nhiều, đánh thắng quân Tây Sơn các trận ở Cần Thơ, Vĩnh Long…
Chính tại đây, Nguyễn Ánh sai Nguyễn Đức Xuyên, Trương Phúc Giáo đi thu phục Võ Tánh là một trong “tam hùng” (Đỗ Thành Nhơn, Châu Văn Tiếp, Võ Tánh). Năm sau (1788), Võ Tánh đã đem binh gia tướng sĩ của mình về Nước Xoáy ra mắt và xin ứng phục, được Nguyễn Ánh tin dùng, gả em gái là công chúa Ngọc Dụ cho.
Trong thời gian đồn trú tại làng Tân Long, Nguyễn Ánh được ông Nguyễn Văn Mậu và gia đình hết lòng phò trợ. Ông Mậu mở cả lẫm lúa của mình làm lương thực cung cấp cho quan binh chúa Nguyễn suốt ba tháng ròng. Ngoài làm nhiệm vụ hậu cần, cung cấp lương thực nuôi quân, ông Mậu còn hết lòng chăm sóc, định dâng cả con gái út của mình làm “Tấn nhơn” (người hầu và là vợ lẻ) cho Nguyễn Ánh.
Cảm nhận nghĩa cử của ông Nguyễn Văn Mậu, Nguyễn Ánh gọi ông là “Ông Bõ”, có nghĩa là vị cha nuôi. Từ đó, nhân dân trong vùng gọi ông là “Ông Bõ Hậu”.
Năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi vua, lấy hiệu là Gia Long. Năm 1809, ông Nguyễn Văn Mậu mất, nhớ đến công lao thuở trước, vua Gia Long phong tặng tước “Đức Hầu” và cử đại diện Bộ Công vào xây mộ cho ông.
Hiện ở xã Long Hưng B, huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp vẫn còn khu đất và ngôi mộ của ông Bõ Hậu.
Chuyện tích về ông Bõ Hậu cùng với “Cây đa bến ngự” trước đây đã được các sách báo nhắc đến như một chứng tích lịch sử thời “Đức Cao Hoàng”, tức Nguyễn Ánh, vua Gia Long.