LÝ DUY THIỆN
( ? - ? )
LÝ DUY SƠN
(1859 – 1917)
Ông Lý Ngọc Thiện, còn gọi Lý Duy Thiện, người làng Tân Phú Đông, Sa Đéc. Sách cũ không thấy ghi năm sanh, năm mất. Ông và các con của ông là những người có công làm cho nghề thợ bạc ở Sa Đéc nổi tiếng hồi những năm cuối thế kỷ 19 và những thập niên đầu thế kỷ 20.
Vào nửa sau thế kỷ 19, ông Lý Duy Thiện sáng lập ở Tân Phú Đông một lò thợ bạc, qui tụ và đào tạo nhiều thợ kim hoàn tài giỏi. Với những bàn tay khéo léo, óc sáng tạo, ông Lý và những người thợ của ông đã làm ra những nữ trang, đồ trang sức và các sản phẩm mỹ nghệ khảm, chạm vàng, bạc tinh xảo, chẳng những nổi tiếng trong nước mà còn gây được tiếng vang sang tận trời Âu.
Năm 1878, tại Paris, Pháp tổ chức một Hội chợ, triển lãm hàng thủ công mỹ nghệ của các xứ thuộc địa (đương thời gọi là cuộc “đấu xảo”). Người Pháp đã cho mang những đồ nữ trang, mỹ nghệ do lò thợ bạc của ông Lý Duy Thiện sản xuất sang tham dự. Ngay trong lần đầu tiên này, ông đã được cấp Bằng Danh Dự (Diplôme Mention Honorable).
Năm 1885, Hội chợ triển lãm tổ chức tại thành phố Anvers của nước Bỉ (Belgique). Lần thứ hai, hàng nữ trang, mỹ nghệ của lò thợ bạc Lý Duy Thiện được tặng Huy chương đồng bội tinh (Médaille de Bronze).
Khi ông Lý Duy Thiện qua đời, con ông là Lý Duy Sơn (còn gọi là Vĩnh) kế nghiệp, tiếp tục đưa nghề thợ bạc ở Sa Đéc thêm phát triển. Hồi đầu thế kỷ XX, tại chợ Sa Đéc, có đến hàng trăm lò thợ bạc lớn nhỏ. Thời kỳ này, sản phẩm nữ trang, mỹ nghệ của Sa Đéc tiếp tục được đưa đi dự các kỳ triển lãm, hội chợ, và đạt được nhiều giải:
- Ngày 23-4-1901, cuộc thi hàng mỹ nghệ tại Sa Đéc, được thưởng “Kim bội tinh” (Médaille d’or du Concours Régional à Sadec”.
- Năm 1902, tại Hội chợ Hà Nội, được thưởng “Kim bội tinh” (Médaille d’or de l’Exposition de Hanoi).
- Ngày 18-11-1906, tại Hội chợ Marseille, Pháp, được thưởng “Ngân bội tinh” và “Kim bội tinh” (Médaille d’Argent et d’Or l’Exposition Coloniale à Marseille).
Từ khi ông Lý Duy Sơn qua đời, con là Lý Nhơn Điền lại kế tục, phát huy nghề thợ bạc của ông và cha mình. Năm 1918, tại Hội chợ Hà Nội, hàng nữ trang, mỹ nghệ của ông Lý Nhơn Điền cũng được khen ngợi, cấp Bằng Danh dự (Diplôme de Mérite).
Đặc biệt, năm 1922, Pháp lại mở Hội chợ Marseille; lần này đích thân ông Lý Nhơn Điền dẫn một nhóm thợ bạc ở Sa Đéc sang thực hành ngay tại gian hàng triển lãm. Trước tay nghề vô cùng khéo léo của những người thợ Sa Đéc, Hội đồng chấm giải đã cấp bằng “Thượng hạng” và “Kim bội tinh” (Diplôme de Grand Prix Médaille d’Or ).