NGUYỄN THỊ DÀNH

(1899 – 1930)

Bà Nguyễn Thị Dành sanh năm 1899 tại làng Đông Hòa, thị xã Chợ Giữa, tỉnh Mỹ Tho, trong một gia đình Nho học, có truyền thống yêu nước và yêu âm nhạc dân tộc, cháu ngoại danh tướng Nguyễn Tri Phương. Bà là mẹ nhạc sĩ, giáo sư, tiến sĩ Trần văn Khê và nhạc sĩ Trần văn Trạch (1924 – 1994) nổi danh quái kiệt làng nhạc Nam Bộ.

Sớm giác ngộ cách mạng, năm 1927 bà trở thành nữ hội viên đầu tiên Chi Hội Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí hội ở Vĩnh Kim (Mỹ Tho). Năm 1930, bà được kết nạp vào Đảng Cộng Sản Việt Nam, giữ chức vụ Bí thư đầu tiên chi bộ Vĩnh Kim, chi bộ Đảng đầu tiên của tỉnh Mỹ Tho.

Phong trào đấu tranh cách mạng ở đây lên khá cao, địch ráo riết đàn áp, truy lùng. Tỉnh ủy Mỹ Tho giới thiệu bà về sanh hoạt, công tác ở làng Hòa An, quận Cao Lãnh, tỉnh Sa Đéc, mở quán nhỏ bán bánh chuối gần nhà ông Trần Bá Lê (Cả Nhì Ngưu).

Ngày 3-5-1930, bà tham gia cuộc biểu tình đòi hoãn thuế của nhân dân Cao Lãnh. Thực dân Pháp và tay sai lùng bắt những người lãnh đạo cuộc biểu tình. Bà lẩn tránh trong đống rơm, bị cảnh sát đâm lưỡi lê trúng 2 vết vào người, phải lấy rơm vuốt lưỡi lê chùi sạch máu để khỏi bị lộ. Vì vết thương quá nặng, bà từ trần ngày 20-7-1930, hưởng dương 31, tuổi lúc bà đang mang thai 3 tháng và Trần văn Khê mới 9 tuổi.

Máu bà Nguyễn Thị Dành đã đổ trên đất Cao Lãnh, tô thắm truyền thống cách mạng Hòa An, Cao Lãnh, Đồng Tháp anh hùng.