ĐỖ THỪA LUÔNG

ĐỖ THỪA TỰ

(? – 1872)

Ông Đỗ Thừa Luông (tức Long) quê ở Lai Vung, Sa Đéc (nay thuộc Đồng Tháp), sanh trưởng dưới thời vua Tự Đức. Đến nay chưa rõ ông đã cùng em là Đỗ Thừa Tự (tức Thừa Ngươn) xuống Cà Mau lúc nào. Năm 1872, ông cùng em vận động quần chúng nhân dân nổi lên chống Pháp ở ven rừng U Minh, từ rạch Cái Tàu (nay thuộc huyện U Minh) đến vùng An Biên (tỉnh Kiên Giang ngày nay).

Trong số người địa phương có ba người hoạt động tích cực, đó là ông Hai Khoa, ông Hai thầy tu và một người Huê kiều Hải Nam, được mọi người quen gọi là ông Lồng Ban.

Để chuẩn bị khởi nghĩa, hai ông giao cho ông Lồng Ban sang Xiêm mua võ khí, đạn dược...Nghĩa quân đóng căn cứ tại khu vực Hàn Lớn và Hàn Nhỏ nằm trong xóm Cái Tàu. Tên gọi Hàn Lớn và Hàn Nhỏ còn đến ngày nay đó chính là hai cản đất được nghĩa quân dựng lên để ngăn tàu giặc. Do phải chờ đợi võ khí từ Xiêm chở về, nên giặc Pháp phát hiện ra căn cứ và tấn công. Nghĩa quân đánh trả quyết liệt, song vì thiếu võ khí, nên căn cứ bị triệt hạ, nhiều nghiã quân hy sinh. Giặc tung quân lùng sục khắp nơi, chận bắt được ghe võ khí từ Xiêm chở về.

Trước tình hình lực lượng quá chênh lệch, anh em họ Đỗ không muốn các đồng chí mình tiếp tục hy sinh nữa, nên ra lịnh giải tán nghĩa quân và vào trong rạch Cái Tàu tự tử.     

Hai ông Hai Khoa và ông Hai thầy tu bị chúng bắt, đày sang Cayenne ở tận Nam Mỹ.

Tuy cuộc khởi nghĩa không thành công, nhưng hai ông luôn được nhân dân tưởng nhớ. Đến nay ở miệt U Minh vẫn còn vang vọng những câu hát, tiếng hò:

                      Cái Tàu có nhiều nhà quốc sự,

                      Đỗ Thừa Luông, Đỗ Thừa Tự với chú Lào Bang.

Đến nay, rất tiếc chưa có nhà nghiên cứu nào bỏ công ra tìm hiểu cuộc khởi nghĩa này, để làm sáng tỏ thêm công lao của hai ông. Có thể nói, hai ông Đỗ Thừa Luông, Đỗ Thừa Tự là những người sớm chọn U Minh làm căn cứ kháng Pháp, nơi mà sau này trở thành chiến khu trong suốt chín năm kháng Pháp và 21 năm chống Mỹ, cứu nước của nhân dân miền Nam.