LÊ THỊ MAI

(1908 – 1996)

Bà Lê Thị Mai sanh năm 1908, quê làng Mỹ Hiệp, quận Cao Lãnh, tỉnh Sa Đéc (nay là Đồng Tháp), trong một gia đình nông dân nghèo. Bà có chồng về làng Mỹ Long và sanh được 6 người con, có 1 gái.

 Chồng mất sớm, mình bà làm lụng nuôi con khôn lớn. Vốn có lòng yêu nước, nên khi cuộc kháng chiến chống Pháp bùng nổ, bà tích cực hoạt động trong Hội mẹ chiến sĩ. Hai con bà: anh Nguyễn Văn Trứ (sanh năm 1927) tham gia công tác ở xã. Anh Nguyễn Văn Hoằng (sanh năm 1934) gia nhập Vệ Quốc Đoàn và tập kết ra Bắc.

Sau năm 1954 Đảng ta rút vào hoạt động bí mật. Năm 1957, nhà bà và nhà một số bà con trong xóm là nơi bí mật nuôi chứa cơ quan Khu ủy Khu Trung Nam Bộ. Bà đào hầm bí mật trong nhà cho các anh cất giấu tài liệu. Nguyễn Thị Nhỉ con gái bà (sanh năm 1939) được bà giao nhiệm vụ hằng ngày săn tin địch, về báo cho mẹ. Bà bơi xuồng đi thông báo các nhà có cơ quan Khu trú đóng.

Lúc này địch càn quét, lùa dân, buộc dỡ nhà vô khu trù mật. Bà Lê Thị Mai cùng bà con trong xóm ấp kéo ra Ngã Chùa, Kiến Văn, lên Cao Lãnh đấu tranh suốt mấy ngày liền. Địch bắt phơi nắng, nhưng bà cùng bà con vững chí đấu tranh, buộc địch thất bại trong kế hoạch gom dân lập khu trù mật.

 Năm 1959, địch đưa tên Lồi là công an ngầm về rạch Bà Lương hằng ngày giả đi đá gà, vào xóm ấp tìm đánh phá cơ sở cách mạng. Ta có chủ trương diệt tên Lồi. Bà nhận giấu trong buồng một tổ võ trang. Sáu Nhỉ theo dõi khi tên Lồi vô Xẻo Quít trở ra, báo cho quân ta ăn mặc giả nông dân bắn chết tên Lồi.

 Cuộc đấu tranh chánh trị lớn ở tỉnh ngày 5 - 3 -1961, bà Lê Thị Mai trong đoàn đấu tranh vào chi khu Kiến Văn. Bà tích cực hoạt động, là đối tượng kết nạp vào Đảng. Bất ngờ có kẻ phản bội, chỉ giặc bắt anh Nguyễn Văn Trứ con bà đang là chi ủy viên phụ trách An ninh, đánh đập dã man rồi đày ra Côn Đảo. Bà phải bỏ nhà đi nơi khác. Anh Nguyễn Văn Ca con bà (sanh năm 1932) là du kích mật hoạt động hợp pháp trong Thanh niên cộng hòa ngụy, bị lộ, vào đầu quân tiểu đoàn 502 năm 1960. Tháng 10 -1963 anh hy sinh, là cán bộ Trung đội bậc trưởng.

 Mất con, bà đau lòng và càng căm thù giặc. Anh Nguyễn Văn Bé Bảy (sanh năm 1944) đang học ở Kiến Văn xin mẹ đi đầu quân trả thù anh. Bà đồng ý. Anh được đưa đi học y sĩ, về công tác ở công trường tỉnh. Tháng 8 - 1967, địch càn vào Thanh Mỹ, anh đang băng bó cho các đồng chí bị thương thì bị rốc - kết trực thăng địch bắn, hy sinh. Quyết trả thù anh, Nguyễn Văn Bé Tám được bà cho đi đầu quân và được phân công vô công trường sản xuất võ khí. Ngày 4 - 4 - 1971 Bé Tám lại hy sinh.

Tháng 3 - 1961, Nguyễn Thị Nhỉ thoát ly gia đình công tác ở phụ nữ huyện, sau đó được rút lên Tỉnh Đoàn Thanh niên. Năm 1974 chị được điều về công tác ở tỉnh Long Châu Tiền. Có 3 con còn nhỏ, chị đang lúng túng thì bà bảo: “Con phải đi. Ba đứa con của con để đó má nuôi. Má già, không ai nhận, chớ nhận má cũng đi thoát ly luôn”.

Vậy là một mình bà nuôi ba cháu ngoại, đứa nhỏ nhất mới 2 tuổi. Bà vô Kinh Năm, sau đó lên đất Campuchia che chòi ở nuôi cháu. Sau giải phóng, bọn Khơ-me đỏ khủng bố, bà dắt dìu 3 cháu lặn lội về kinh Ba Nguyên, sau đó mới lần về Mỹ Hiệp.

 Năm 1978 bà vinh dự được chọn đi dự họp mặt các gia đình liệt sĩ và thương binh tiêu biểu toàn quốc lần thứ 2  ở Hà Nội. Do có nhiều công lao với cách mạng, bà được tặng Huân chương Kháng chiến hạng Nhì. Ngày 17 -12 -1994 bà Lê Thị Mai được Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam phong tặng danh hiệu Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng.

Bà qua đời ngày 12 - 3 -1996, hưởng thượng thọ 88 tuổi.