NGUYỄN VĂN PHÁT
(1909-1982)
Ông Nguyễn Văn Phát sanh ngày 14 tháng 1 năm 1909, tại làng Hội An, quận Châu Thành, tỉnh Sa Ðéc (nay là xã Hội An Ðông, huyện Lấp Vò, tỉnh Ðồng Tháp). Học hết tú tài (Pháp) ông tham gia hoạt động yêu nước, cách mạng. Tháng 6-1927 đi Quảng Châu (Trung Quốc) dự khóa huấn luyện do Tổng bộ Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội mở và được kết nạp vào Hội tháng 11-1927 tại Quảng Châu.
Suốt quá trình hoạt động cách mạng, ông Nguyễn Văn Phát bất chấp khó khăn gian khổ, vượt qua những đòn tra tấn dã man, tù đày Côn Ðảo của kẻ thù, giữ vững ý chí chiến đấu, phấn đấu hết mình cho sự nghiệp cách mạng của Ðảng. Với đồng chí, đồng đội, ông rất mực yêu thương, tận tình chăm sóc, giúp đở. Nhờ thế mà ông tập hợp được lực lượng quần chúng, đoàn kết được nội bộ, hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Gần nửa thế kỷ đấu tranh vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, ông Nguyễn Văn Phát được Ðảng và Nhà nước giao các nhiệm vụ quan trọng:
Năm 1928-1929: Bí thư Tỉnh bộ Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội tỉnh Sa Ðéc; giáo viên trường Sa Ðéc học đường (do Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội lập); làm biên tập, in và phát hành Báo Công nông binh và Tập san Bôn-xê-vích vùng Sài Gòn - Chợ Lớn.
Năm 1929-1934: bị địch bắt giam ở Côn Ðảo.
Năm 1935-1940: công tác trong phong trào vận động dân chủ của Ðảng ở Vĩnh Long - Sài Gòn.
Năm 1941-1945: ông đứt liên lạc với tổ chức.
Tháng 6-1945-1946: ủy viên Ban lãnh đạo khởi nghĩa ở Vĩnh Long; thành viên Ban lãnh đạo công tác Ðảng (lúc chưa thành lập Tỉnh ủy); Chủ tịch Ủy ban Hành Chánh rồi Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Hành chánh tỉnh Vĩnh Long (8/1945 - 2/1946).
Năm 1946-1947: Tỉnh ủy viên Vĩnh Long, ủy viên Ban xã hội tỉnh Vĩnh Long; Ðại biểu Quốc hội khóa I (đơn vị bầu cử tỉnh Vĩnh Long).
Năm 1947-1948: công tác trong phái đoàn Việt Nam giúp Cao Miên.
1948-1953: Tổng thơ ký Mặt trận Liên Việt Nam Bộ; ủy viên Ban Mặt trận Trung ương cục- miền Nam.
Năm 1954 tập kết ra miền Bắc.
Năm 1957-1971: chuyên viên Bộ Ngoại giao; Tham tán tại Ðại sứ quán Việt Nam tại Bungari; Ðại sứ Việt Nam tại Algerie; Vụ Trưởng vụ Nghiên cứu tư liệu Bộ Ngoại giao. Ông là Ðại biểu Quốc hội các khóa I, II và III.
Tháng 9-1971, ông được nghỉ hưu tại Hà Nội. Sau ngày thống nhứt đất nước, ông và gia đình về thành phố Hồ Chí Minh. Ông được tặng thưởng Huân chương Ðộc lập hạng Nhứt, Huân chương Kháng chiến hạng Nhứt, Huy hiệu Thành đồng Tổ quốc
Ông Nguyễn Văn Phát từ trần ngày 2-9-1982, hưởng thọ 73 tuổi, hỏa táng tại thành phố Hồ Chí Minh.