NGUYỄN DOÃN PHONG

(Thầy Ba Hùng)

( ?  -  ? )

Ông Nguyễn Doãn Phong sanh trưởng tại làng Mỹ Trà (nay thuộc thành phố Cao Lãnh), là một người yêu nước nhiệt thành và có biệt tài về văn thơ. Ông cùng các bạn đồng chí ngấm ngầm hoạt động, hỗ trợ, giúp đở các nhà cách mạng không ngại hiểm nguy. Ông nhiều lần bị tù đày vì hoạt động này.

Thơ văn của ông còn truyền tụng đến ngày nay, phần nào bộc lộ tâm chí của ông. Vào đầu thế kỷ, khi mọi người hưởng ứng phong trào cắt tóc ngắn do phong trào Duy Tân và Đông kinh nghĩa thục phát động, có một người ở làng Hòa An (Cao Lãnh), muốn cắt tóc nhưng lòng còn lo sợ, bèn trầu rượu đến xin phép nhà chức trách đương thời. Ông liền có bài thơ châm biếm:

          Có sợ thì thôi, chẳng sợ thì...

          Đầu mình mình cạo,  bẩm ai chi

          Cái thân hữu dụng dầu trao đặng,

          Đám tóc vô lương chẳng sá gì.

          Đã muốn thoát mình trong tục lụy,

          Sao còn gục óc dưới thềm đê.

          Mấy lời nhắn kẻ văn minh thế,

          Có sợ thì thôi, chẳng sợ thì...

Cù lao Trâu nằm trong tổng An Tịnh, có ông cai tổng hói đầu, đã có nhiều vợ, lại còn cậy thế, ỷ quyền thường hay ve vản, ép uổng đàn bà góa. Ông làm bài thơ Gà Trống:

          Nực cười gà trống cựa cong cong,

          Sẵn lúa ăn no đảo giáp vòng.

          Đã mấy bầy con còn chóe mỏ,

          Biết bao nhiêu vợ cũng chong mòng.

          Chòm lông nhổ sạch đầu trơ trọi,

          Hai cẳng bươi hoài đảy trống không.

          Ăn bẩn đã đành, thêm túc mái,

          Một dao chỉ thủ mới ưng lòng.