LƯU KIM PHONG
(1905 – 1992)
Ông Lưu Kim Phong (bí danh Bảy Quới, Tám Phuông) sanh năm 1905, tại làng Mỹ Trà, quận Cao Lãnh, tỉnh Sa Đéc (nay là xã Mỹ Trà, thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp), trong gia đình Nho giáo yêu nước. Nhờ hấp thụ tư tưởng, văn hóa và truyền thống yêu nước của gia đình, quê hương nên ông sớm tham gia hoạt động cách mạng.
Năm 1925, ông cùng Phạm Hữu Lầu, Trần Văn Mảng, Nguyễn Như Ý… tổ chức thành công lễ truy điệu cụ Phan Chu Trinh tại chợ Cao Lãnh.
Tháng 7-1927, ông được chọn (cùng 3 thanh niên khác) sang Quảng Châu (Trung Quốc) dự khóa huấn luyện hoạt động cách mạng do Nguyễn Ái Quốc tổ chức. Học xong, ông được kết nạp vào Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội và được phân công về Cao Lãnh, Sa Đéc hoạt động (tháng 12-1927). Đầu năm 1928, ông thành lập Tổ Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội đầu tiên ở Hòa An (Cao Lãnh).
Ông Lưu Kim Phong là người đầu tiên ở tỉnh Sa Đéc cung cấp tin tức về Nguyễn Ái Quốc cho cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc lúc cụ ở Cao Lãnh. Tháng 6 năm 1928, ông bị mật thám bắt giải lên Sài Gòn (bót Catina) khảo tra nhưng ông không khai báo. Được thả ra, ông về Cao Lãnh tiếp tục hoạt động, sau đó chuyển địa bàn lên vùng Phong Thạnh Thượng, Đốc Vàng, Chợ Mới, Hồng Ngự… gầy dựng cơ sở, chuẩn bị tư tưởng và tổ chức, tiến tới thành lập chi bộ Đảng đầu tiên của tỉnh Long Xuyên vào tháng 4-1930 tại Long Điền, Chợ Mới và nhiều chi bộ, tổ chức Công hội, Nông hội…ở những nơi này từ đầu năm 1930.
Ngày 25-8-1930, ông bị bọn tề ở Tấn Mỹ (Chợ Mới) bắt khảo tra, giải lên tỉnh Long Xuyên, bị ghép tội đồng lõa với nhóm Nguyễn Văn Cưng, bị kêu án tù 4 năm đày đi Côn Đảo. Năm 1934 mãn hạn tù trở về ông tiếp tục hoạt động cách mạng ở Cần Thơ, Cao Lãnh… đưa phong trào Đông Dương đại hội, Mặt trận dân chủ lên cao.
Ngày 2-9-1939, ông cùng 14 đồng chí nữa bị mật thám Pháp bắt về tội “hoạt động chánh trị”, bị giam hơn 6 tháng ở khám Vĩnh Long.
Ra tù, ông chuyển qua vùng Cái Tắc (Cần Thơ), Núi Sập, Vọng Thê (Long Xuyên) tiếp tục công tác.
Trong cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, ông Lưu Kim Phong công tác tại các cơ quan: Ban nghiên cứu điền địa Tỉnh ủy Cần Thơ, dự khóa huấn luyện Lê Duẩn (khóa 3), Ty Ngân Khố Cần Thơ, công tác Tiếp liệu và Kinh tài cho Xứ ủy Nam Bộ.
Sau 30-4-1975, ông Lưu Kim Phong công tác Mặt trận thành phố Cần Thơ. Đến ngày 6-3-1977 ông được nghỉ hưu.
Những năm cuối đời, ông Lưu Kim Phong đóng góp nhiều tư liệu lịch sử rất có giá trị cho công tác biên soạn lịch sử địa phương tỉnh Đồng Tháp, An Giang...
Ông bịnh và từ trần ngày 27-11-1992 tại huyện Châu Thành, tỉnh Cần Thơ (năm 2004 là thành phố Cần Thơ), hưởng thọ 87 tuổi.