NGUYỄN VĂN PHỐI

(1916- 1966)

Ông Nguyễn Văn Phối sanh năm 1916, quê làng Mỹ Ngãi, quận Cao Lãnh, tỉnh Sa Đéc (nay là xã Mỹ Ngãi, thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp).

Sanh ra từ một gia đình nông dân có truyền thống yêu nước, cách mạng. Cha là Nguyễn Văn Huấn, chú ruột là Nguyễn Minh Mẫn đều tham gia hoạt động cách mạng trong những năm 30, nên đều bị thực dân Pháp bắt đày đi Côn Đảo. Ngay từ lúc thiếu thời, còn đi học ở Cao Lãnh, ông đã tích cực tham gia phong trào học sinh đấu tranh đòi ân xá Phan Bội Châu, để tang Phan Chu Trinh, nên bị đuổi học. Về xã ông làm liên lạc cho chi bộ.

Từ năm 1936 đến năm 1939, ông hăng hái tham gia phong trào Đông Dương Đại hội và được kết nạp vào Đảng Cộng sản năm 1939. Sau cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ năm 1940, ông bị đế quốc Pháp bắt giam ở nhà tù Bà Rá, đến tháng 3 năm 1945. Ra tù, ông tiếp tục hoạt động ở chi bộ Mỹ Ngãi - Phong Mỹ. Tháng 4-1945 ông được chi bộ cử làm đại biểu đi dự hội nghị Liên Tỉnh ủy Long Xuyên - Sa Đéc để bầu đại biểu đi dự hội nghị Tân Trào.

Tháng 6 năm 1945 ông được cử làm Huyện ủy viên Huyện ủy Cao Lãnh, cuối năm 1946 được đề bạt vào ban Thường vụ, đến tháng 3 năm 1947 làm Bí thư Huyện ủy. Tháng 8 năm 1948 là Ủy viên Thường vụ Tỉnh ủy Sa Đéc, phụ trách Hội Nông dân tỉnh.

Năm 1951- 1952 ông làm Phó Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Hành chánh tỉnh, kiêm Trưởng ban kinh tế tài chánh. Cuối năm 1952 được cử làm Phó Bí thư/Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến hành chánh tỉnh Long Châu Sa cho đến năm 1954.

Được cử ở lại miền Nam, từ cuối năm 1954 đến đầu năm 1960 ông làm Bí thư Tỉnh ủy các tỉnh Sa Đéc, Long An, Kiến Phong và là Ủy viên Liên Tỉnh ủy (Khu Ủy viên Khu 8).

Sau cuộc đồng khởi năm 1960, ông được Khu ủy Khu 8 rút lên, phân công phụ trách quân sự, được bổ sung vào Ban Thường vụ Khu ủy. Khi Bộ tư lịnh Quân Khu 8 được thành lập, ông được bổ nhiệm làm Phó Tư lịnh Chánh trị Quân Khu 8.

Cuối năm 1961, ông được Trung ương cục rút lên, phân công làm Chánh ủy đoàn 962, nhiệm vụ chánh là tổ chức vận chuyển võ khí từ Bắc vào Nam bằng đường biển. Năm 1966, trong một chuyến đi công tác từ Bến Tre qua Trà Vinh, tàu của ông bị tàu địch phát hiện ở cửa biển Cổ Chiên, gần Vàm Khâu Băng thuộc xã Thạnh Phong, huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre, ông đã nổ mìn phá tàu, hy sinh anh dũng, không để địch lấy được võ khí.