NGUYỄN THỊ PHƯỚC

(1835-1919)

Bà Nguyễn Thị Phước tự Năm Phước, người làng Mỹ Trà (nay thuộc thành phố Cao Lãnh), là một điền chủ yêu nước, giàu lòng nhân đạo.

Dù là điền chủ lớn, giàu có, nhưng bà không quên giúp đở, hỗ trợ những người nghèo. Bà thường tổ chức chẩn bần vào những năm lụt lội, mất mùa, đấp đường, bắt cầu, đào kinh. Hiện nay ở xã Tân Thuận Đông còn con kinh Sáu Mỹ (tên con trai của bà là Lê Văn Mỹ, người có tham gia phong trào Đông du). Cũng tại địa phương nầy, nay còn có chùa Kim Quang (Lâm Vồ), do bà hiến hai mẫu đất và bỏ tiền ra xây dựng.

Năm 1912, Phan Bội Châu thành lập Việt Nam Quang Phục hội ở Quảng Châu (Trung Quốc), đích thân Cường Để về Nam Kỳ và đến Cao Lãnh vận động tài chánh cho phong trào, bà không ngần ngại ủng hộ 2.000 đồng (giá lúa bấy giờ là 0,20 đồng/giạ). Con trai bà, Lê Văn Mỹ nhiều lần bị giặc Pháp bắt giam cầm vì việc nầy.

Bà qua đời năm 74 tuổi, mộ còn ở Rạch Chùa, xã Mỹ Trà (nay thuộc trung tâm thị xã Cao Lãnh  và đã được di dời về chùa Kim Quang vào dịp thanh minh năm 2004). Ông Võ Hoành, một yếu nhân của Đông Kinh nghĩa thục, lúc bấy giờ đang bị an trí sở Sa Đéc, được tin bà mất có gởi điếu đôi vãn, với nội dung:

                                    Nhứt sanh thiên đế giám,

                                    Chung cuộc quốc dân tri.

Để ngợi ca công lao và đức hạnh của bà, một thi sĩ địa phương có làm bài thơ sau:

Dẫu là quần vận cũng như trai,

Đối với non sông thủ một vai.

Trong giúp gia đình, lèo lái vững,

Ngoài lo xã hội, chống chèo hay.

Tranh giành độc lập từng chen mặt,

Tô điểm sơn hà cũng góp tay.

Phụ nữ ngày nay đà tiến bộ,

Nêu gương ái quốc, há nhường ai.