LÊ VĂN THẬN

(  ?  -  ?  )

Ông Lê Văn Thận, còn gọi là André Lê Văn Thận, có sách ghi là Nguyễn Văn Thận, gốc người Sa Đéc.

Năm 1917, ông lập ra một gánh hát xiệc (xiếc), đi lưu diễn nhiều nơi. Buổi đầu, “gánh hát thầy Thận” trình diễn các tiết mục xiếc như: múa kiếm, đi dây, đánh đu, uốn dẻo, phóng dao, cử tạ,… Có những tiết mục hấp dẫn người xem như: kép “Người rắn” thu mình chui qua ống cống nhỏ, có đường kính không quá 5 tấc; lực sĩ nằm, để xe hơi cán ngang bụng. Đặc biệt, có nữ nghệ sĩ Hai Mão với tài đi dây, nhào lộn trên đu, không thua kém các nghệ sĩ xiếc của Tây.

Về sau, gánh xiếc của thầy Thận được sự góp ý của ông Đặng Thúc Liêng, có thêm nhạc sĩ và danh ca như: Bảy Thông, Tám Cang, Hai Cúc,v.v… Trong các buổi biểu diễn, ngoài các tiết mục xiếc, còn có thêm các màn ca ra bộ; vọng cổ, bản vắn như Bình bán, Hành vân, Tứ đại oán…

Gánh hát Thầy Thận hoạt động được độ hai năm thì rã vì lý do tài chánh. Thầy Năm Tú ở Mỹ Tho sang lại, gầy dựng trở thành một trong những gánh hát cải lương đầu tiên của Nam Bộ.

Cũng những năm ấy, ở Tân Hưng (Sa Đéc), ông Nguyễn Văn Thông lập ra gánh hát cải lương Tân Thinh, một thời lưu diễn khắp cả Nam Kỳ Lục tỉnh, ra đến miền Trung và Bắc.

Nghệ thuật sân khấu cải lương mang tính sáng tạo, trong hoàn cảnh mới đã biết phát huy vốn văn hóa, nghệ thuật truyền thống, đồng thời thu nhận cái hay, cái đẹp của văn hóa nước ngoài, không thủ cựu và không bài ngoại. Dùng cách sắp xếp sân khấu phương Tây phối hợp với nét đẹp của tuồng cổ (hát bội), vừa mang tính quảng đại quần chúng, vừa gần gũi hiện thực…

Lịch sử hình thành sân khấu cải lương là do nhiều người, nhiều địa phương, nhiều yếu tố, nhưng cội nguồn vẫn là vùng đất Sa Đéc, Vĩnh Long, Mỹ Tho trong đó có công đóng góp của ông André Thận.