PHẠM VĂN VẼ
(Nguyễn Hùng Cường)
(1930 - 1964)
Phạm Văn Vẽ có tên thường dùng là Nguyễn Hùng Cường, quê xã Tân Dương, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp.
Xuất thân từ một gia đình nông dân nghèo, sống bằng nghề làm thuê, đánh bắt cá trên sông rạch, nên ngay từ tuổi thiếu niên ông đã giỏi bơi lặn.
Sau Cách mạng Tháng Tám-1945, mới 15 tuổi ông đã cùng với nhiều thanh niên địa phương tham gia công tác cách mạng, làm liên lạc cho vệ quốc đoàn. Kết thúc cuộc kháng chiến chống Pháp, ông không đi tập kết, mà ở lại địa phương hoạt động hợp pháp, xây dựng cơ sở. Năm 1960, thoát ly gia đình vào du kích xã. Với tài bơi lặn và đánh địch bằng lựu đạn ông đã diệt được hơn 70 tên địch, có 2 cố vấn Mỹ, phá hỏng một tàu giặc, thu nhiều võ khí.
Trận tấn công đầu tiên bằng lựu đạn vào tháng 1-1960. Sau khi nghiên cứu đồn Tân Dương, ông giả làm người đi chài lưới trên sông, đến cập đồn địch, ông lên mé bờ, dùng lựu đạn ném vào đám lính đang chào cờ, làm 4 tên chết, 7 tên bị thương. Xong, ông nhảy xuống sông lặn về phía bên kia, trở về căn cứ an toàn. Tháng 10-1962 trên đường đi công tác ngang qua cầu ván trong xã, bất ngờ bị địch bao vây, nhanh trí, ông rút chốt lựu đạn ném về phía địch, rồi nhảy xuống sông lặn xa về bờ bên kia, an toàn.
Biết tài đánh địch của ông, Tỉnh đội Vĩnh Long rút về làm tiểu đội trưởng đội đặc công. Nhưng do yêu cầu của địa phương, nên mấy tháng sau ông lại được đưa về bố trí làm xã đội trưởng Tân Dương. Bọn giặc khiếp sợ, chúng treo giải thưởng 10 ngàn đồng, 20 ngàn đồng cho ai bắt sống hoặc giết được ông. Nhưng chẳng kẻ nào làm được.
Ngày 16-12-1964, ông chỉ huy đội du kích xã phối hợp với đơn vị của thị xã Sa Đéc phục kích chặn đánh đoàn tàu của địch đi càn quét ở vùng Vĩnh Thạnh, Long Hưng về. Có 8 chiếc đi đầu qua khỏi trận địa, chiếc thứ 9 vừa lọt vào, ông ra lịnh nổ súng tấn công bắn cháy tàu địch. Không ngờ phía sau còn 9 chiếc tàu sắt nữa từ phía sông Hậu vô phối hợp càn quét rồi cùng rút về Sa Đéc. Biết lực lượng ta ít, địch cho tàu đổ bộ bao vây, hòng tiêu diệt lực lượng ta. Cuộc chiến đấu diễn ra quyết liệt, bên ta một chiến sĩ hy sinh, một bị thương nặng.
Thấy tình thế bất lợi, ông ra lịnh rút, riêng ông ở lại vừa bắn chặn địch, vừa tranh thủ gài được 18 trái lựu đạn cặp mé sông. Vừa rút khỏi trận địa, thì phát hiện còn một chiến sĩ bị thương nặng, ông liền quay lại định dìu đồng đội, thì bị trúng đạn ở đùi, không đi được nữa. Bọn địch ào lên định bắt sống. Còn 2 trái lựu đạn, ông ném một trái vào đội hình địch, trái còn lại rút chốt sẵn, đợi địch đến gần ông buông tay, lựu đạn nổ và ông cũng hy sinh. Kết quả trận này ông và đội du kích đã bắn cháy một tàu giặc, diệt 48 tên, có 2 tên Mỹ.
Ngày 29-01-1996 ông Phạm Văn Vẽ được Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam truy tặng danh hiệu Anh hùng các lực lượng võ trang nhân dân.